Omgaan met tegenslag, verlieservaringen of rouw
Boeren met een burn-out
Publicatie: ledenblad Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), maart 2019
Boeren met een burn-out. Het agrarisch vak vereist steeds meer van de jonge boer en tuinder. Naast ondernemer ben je ook monteur, dierenarts, manager of echtgenote en/of ouder. En dan worden externe factoren als onvoorspelbare regelgeving, imago en inkomensonzekerheid nog niet eens genoemd. Dit kan voor structureel en langdurig veel stress en oververmoeidheid zorgen. Met het risico op een burn-out.
Tekst: Annet de Winter
Een lege accu
Bij een burn-out vraag je te lang teveel van jezelf. Er ontstaat een onbalans in je energiehuishouding. Hierdoor voel je je geestelijk, maar ook fysiek uitgeput en kun je je ook niet meer opladen. Een burn-out komt geleidelijk omdat het een stapeling is van oorzaken. “Een burn-out is echt een sluipmoordenaar, wanneer je weet dat je het hebt ben je al te laat.”, aldus Dik Veefkind van AgroCoach. Veefkind heeft via zijn werk als agrarisch coach dagelijks te maken met boeren en tuinders die door verschillende redenen terecht zijn gekomen in een burn-out. Hij ziet dat steeds meer agrarisch ondernemers, jong en oud, vastlopen op dit gebied. Veefkind: “Het is net als bij de accu van een trekker. Deze moet je ook eerst opladen voordat het zijn werk kan doen. Dit is bij mensen net zo. Je kunt niet op een lege accu werken. Het lichaam geeft vaak wel signalen af, deze worden alleen niet altijd herkend of serieus genomen.”
Herkennen van signalen
Een burn-out herkennen kan soms lastig zijn, iedereen slaapt wel eens slecht of heeft zorgen. Maar wanneer je een burn-out hebt, zijn deze klachten zo extreem waardoor ze een negatieve impact hebben op je werk. Er worden dingen vergeten, je hebt geen zin meer om klussen op te pakken en je kunt snel geïrriteerd zijn wanneer iets niet gaat zoals je had gepland. Doordat er sneller werk blijft liggen kan dit een negatieve impact hebben op de bedrijfsvoering. Fleur Bartels van het Vertrouwensloket Welzijn Landbouwhuisdieren: “Niemand verwaarloost het vee expres. Dit zijn belangrijke signalen dat er misschien iets meer aan de hand is.” Erfbetreders vormen een belangrijke schakel bij het herkennen van verminderde dierzorg. Een dieperliggende oorzaak voor deze verminderde dierzorg kan een burn-out zijn. “Erfbetreders zijn natuurlijk geen hulpverleners maar ze kunnen wel signaleren,” aldus Veefkind. “Het is ook in hun belang dat de gezondheid van de agrarisch ondernemer goed is. Zonder de agrariër geen bedrijf.”,
Signalen van een (naderende) burn-out:
• depressieve gevoelens hebben
• slecht slapen
• voortdurend malende gedachten hebben
• tobben en piekeren
• snel geïrriteerd of geëmotioneerd zijn
• veel last hebben van hoofdpijn en pijnlijke, gespannen schouders
• door gespannen spieren veel last hebben van rugpijn
• nergens zin in hebben
• overvallen worden door paniekgevoelens
• veel dingen vergeten, niet meer kunnen concentreren
Boeren piepen niet
Of je nu geitenhouder, siertuinder of akkerbouwer bent, je bent een agrarisch ondernemer met passie voor het vak. Deze passie zorgt voor verbroedering, een bepaalde ‘boeren cultuur’, waarin vakgenoten elkaar opzoeken om over hun vak te praten. “In de agrarische sector wordt niet zo snel open gesproken over emotionele of relationele problemen. Deze geslotenheid kan leiden tot bijvoorbeeld gezondheidsproblemen zoals een burn-out.” aldus Bartels. Openlijk praten over een burn-out of burn-out gerelateerde klachten is zo makkelijk dus nog niet. Veefkind: “Praten over hoe het nu écht met je gaat kan soms een enorme opluchting zijn. Overschat jezelf niet door te denken dat het allemaal wel lukt zo. De impact van een burn-out is zeer groot.” Het is daarnaast van belang dat de zorghulpverlener de levensstijl van een agrarisch ondernemer begrijpt. “Een reguliere hulpverlener begrijpt de situatie van een de boer niet altijd . Een agrarisch ondernemer kan bijvoorbeeld niet zomaar een weekje rust nemen want dan staat het bedrijf stil. Of er moeten dan zaken geregeld worden waar je op dat moment ook niet op zit te wachten.”, aldus Bartels. Samen met de reguliere hulpverlener wordt er daarom gekeken naar een plan van aanpak dat past bij de manier van leven van een agrariër.
Investeer in jezelf
“Voorkomen dat boeren met een burn-out te maken krijgen is natuurlijk beter dan genezen. Zorg voor een balans van inspanning en ontspanning, investeer niet alleen in je bedrijf maar ook in jezelf. Het ontwikkelen van een nieuw patroon is soms lastig maar wanneer je over 30 jaar nog steeds agrarisch ondernemer wilt zijn is dat wel van belang.” aldus Veefkind. Hierbij spelen erfbetreders, dit kunnen ook buurtbewoners, familie of andere personen zijn, ook een rol. Hoe eerder erfbetreders signaleren en actie ondernemen, hoe beter eventuele burn-out klachten aangepakt kunnen worden. Bartels: “Als erfbetreder kun je soms een onderbuikgevoel hebben, een keer vragen hoe het écht gaat met iemand kan spannend zijn. Daarom trainen wij erfbetreders ook in het voeren van dit soort gesprekken. Het voeren van dit soort gesprekken is niet voor iedereen weggelegd, maar niets doen is geen optie. Een erfbetreder kan altijd het vertrouwensloket bellen om te overleggen, informatie te vragen of een (anonieme) melding doen.” Duidelijk is wel dat met de problemen rond blijven lopen geen optie is en ze juist groter maakt.
Bij klachten neem contact op met AgroCoach en de huisarts.
Related posts
