Onderlinge communicatie: ruzie of relatie?

ONDERLINGE COMMUNICATIE: RUZIE OF RELATIE?

Tekst: Dik Veefkind – AgroCoach
Verschenen in MELKVEEBEDRIJF MAGAZINE, januari 2017.

Rondom de jaarwisseling zijn veel mensen geneigd om terug te kijken. Dat geldt ook voor mij. Wat is me het afgelopen jaar opgevallen? Een regelmatig terugkerend thema in mijn dagelijkse werk als coach en mediator voor agrarisch ondernemers is ‘communicatie’. Een goede onderlinge communicatie bouwt bruggen tussen mensen en zorgt ervoor dat we in verbinding kunnen staan met de ander. Ik zie dat bij succesvolle agrarische bedrijven goede onderlinge communicatie een belangrijke sleutel is.

Hoe is het gesteld met de kwaliteit van de onderlinge communicatie op uw bedrijf, uw zakelijke contacten, in uw huwelijk of relatie, of in uw gezin? Wordt er nog echt met elkaar gesproken over zaken die er toe doen? Kan ieder zijn mening geven en wordt de ander gerespecteerd en aanvaard? Is uw communicatie gericht op ruzie of relatie?

Ik merk dat veel relaties in de agrarische sector onder druk staan juist vanwege een gebrekkige onderlinge communicatie. Met alle gevolgen van dien. Want als de communicatie tussen u en uw partner, kinderen of collega’s te wensen over laat, kan het onderlinge vertrouwen wegvallen en is de kans groot dat er onbegrip, een conflict of ruzie ontstaat.

Dagelijkse praktijk
Zo was ik eens betrokken bij een situatie tussen drie broers en hun zoons. Na een gesprek met alle betrokkenen bleek dat iedereen binnen het bedrijf als het ware voor zichzelf aan het werk was. Ieder zat voor zich op een eilandje. Er was geen verbinding met elkaar. Geen wonder dat het met het bedrijf niet goed ging en er regelmatig onenigheid ontstond. In een ander geval ontstond er een conflict in een gezin omdat het bedrijf verkocht moest worden vanwege de beoogd opvolger die toch afzag van de overname. Dit gegeven resulteerde in een boze en teleurgestelde reactie van een jongere broer, die ook graag boer had willen worden, maar zich door zijn ouders en oudere broer genegeerd voelde. In een andere situatie kwam – aan het einde van een presentatie – een melkveehouder op me af met tranen in zijn ogen. Hij vertelde mij dat hij al heel lang niet meer goed communiceerde met zijn vrouw en dat het tussen hun niet goed ging. Zomaar een greep uit de dagelijkse praktijk. Het is het topje van de ijsberg. Er wordt achter de voordeur van veel boerenbedrijven onvoorstelbaar veel leed, pijn en verdriet ervaren als gevolg van een verstoorde onderlinge communicatie en dito relaties. Wat een verspilling van tijd en energie.

Mogelijke oorzaken
Hoe komt het toch dat er in sommige agrarische gezinnen en bedrijven zo moeizaam gecommuniceerd wordt? Daar zijn een aantal oorzaken voor aan te wijzen:
– Het is niet iedereen geleerd om open te zijn over zichzelf en te praten over gevoelens.
– Veel mensen weten niet hoe ze om moeten gaan met tegengestelde belangen of meningen.
– We zijn soms bang voor een mogelijk conflict en overzien de gevolgen daarvan niet.
– Een ‘oud’ probleem wordt vaak vermeden omdat er geen oplossing voor lijkt te bestaan.
– Hard werken en geld verdienen wordt veelal beter gewaardeerd dan praten met elkaar.
– De aard van het boerenbestaan nodigt niet altijd uit om te communiceren met elkaar, veel ondernemers zijn vaak en langdurig alleen aan het werk.
– Als je een introverte (gesloten) persoonlijkheid hebt, kan communiceren een hele opgave zijn.
– Verschil in karakter tussen personen kan de communicatie bemoeilijken.
– We hebben soms niet de juiste ‘gereedschappen’ in handen om goed te communiceren.
– Een relatie kan soms al zo verstoord zijn dat op een normale wijze communiceren bijna onmogelijk is.
– Een negatieve ervaring uit het verleden kan blokkerend werken om goed te kunnen of durven communiceren.
– Enzovoort…

Communiceren
Maar wat is communiceren dan eigenlijk? U kent het gezegde vast wel: horen, zien en zwijgen. Voor veel mensen is dat de manier waarop er gecommuniceerd wordt. We horen en zien van alles, maar praten er vaak niet over. Bij een goede manier van communiceren gebeurt er iets, er is een interactie tussen de gesprekpartners. En die interactie zou moeten leiden tot iets goeds: meer begrip, een gezamenlijk besluit, een betere verdraagzaamheid of een versteviging van de onderlinge relatie bijvoorbeeld. Bij communiceren denken veel mensen aan praten met elkaar. Maar communiceren is meer dan een gesprek voeren door alleen maar woorden uit te spreken. Een goed gesprek bestaat naar mijn idee voor meer dan de helft uit het luisteren naar elkaar. Door goed te luisteren naar de ander probeer je zo dicht mogelijk bij hem of haar te komen. Je probeert door goed te luisteren te komen naar het echt begrijpen van die ander. Luisteren is daarom een belangrijke sleutel tot een goede onderlinge communicatie in uw huwelijk of relatie, uw gezin en/of in uw bedrijf. Iemand deed eens de uitspraak: ‘echt communiceren is eerst (de ander) begrijpen en dan (zelf) begrepen worden’.

Luisteren
U kunt dus uw manier van communiceren met elkaar verbeteren door te werken aan uw luistervaardigheden. Ga voor uzelf het volgende eens na: hoe luister ik? Vanuit angst? Vanuit een (voor)oordeel? Vanuit eigenbelang? Geen goede manieren om tot een goede communicatie te komen! Of luistert u met voldoende tijd en aandacht, met geduld, acceptatie en aanvaarding van de ander? Probeer het maar eens uit: zodra uw gesprekspartner merkt dat u oprecht moeite doet om naar hem of haar te luisteren en echt te begrijpen, verandert de sfeer van het gesprek en daarmee de uitkomst vaak ook.

Woorden maken het verschil
De woorden die u tijdens een gesprek gebruikt, hebben veel invloed op het resultaat. Woorden waar afwijzing, veroordeling of andere negatieve klanken in zitten, werken een goede sfeer, een open houding en voldoende vertrouwen niet in de hand. Stel uzelf eens de vraag: welke woorden gebruik ik in mijn communicatie met anderen? Zijn ze opbouwend, uitnodigend, bemoedigend? Woorden maken het verschil!

Hoe kom je over?
Vaak zijn we ons nauwelijks bewust van de indruk die we door onze manier van communiceren op andere mensen maken. Wat de één als een normale manier van communiceren beschouwt, kan voor de ander bedreigend of fel overkomen. Als jongeman heb ik op verschillende melkveebedrijven gewerkt. Ik herinner me een bedrijf waarbij de eigenaar en zijn vrouw een zeer directe, bijna ruzieachtige manier van communiceren met elkaar hadden. Zonder het in de gaten te hebben, communiceerden zij ook op die manier met mij. U kunt zich voorstellen dat wat voor hen kennelijk als normaal werd beschouwd voor mij niet erg plezierig was. Zijn we onszelf wel bewust van hoe we overkomen op de ander? Het kan grote invloed hebben op hoe succesvol u bent in uw communicatie. Stel eens de vraag hoe de ander uw manier van communiceren ervaart en trek daar de juiste conclusies voor uzelf uit.

Tips
Om u te helpen uw communicatie te verbeteren of te ondersteunen, geef ik een aantal gedachten mee:
– Geef ruimte voor een andere mening of een ander inzicht dat het uwe.
– Is de situatie en uw eigen houding uitnodigend voor de ander om iets te vertellen? Kortom, is het voor uw gesprekspartner veilig om zijn verhaal te doen?
– Investeer in het luisteren naar elkaar: wees open, rustig, onbevooroordeeld en neem de tijd om naar elkaar te luisteren.
– Vindt u het prettig als een ander echt moeite doet om naar u te luisteren en u te begrijpen? Dat kunt u ook teruggeven aan uw gesprekspartner.
– Stel uw eigen mening even uit. Als u oprecht luistert is er vast ook ruimte voor uw kant van het verhaal.
– Probeer in uw eigen woorden samen te vatten wat de ander volgens u gezegd heeft.
– Vraag uw gesprekspartner om te bevestigen of het klopt wat u heeft samengevat.
– Stel verduidelijkende vragen over zaken die u nog niet begrijpt.
– Zoek naar punten of zaken waar u het samen over eens kunt zijn.
– Vraag – als dat passend is – of u uw kant van het ‘verhaal’ kunt inbrengen.
– Bespreek met elkaar of er een oplossing mogelijk is die voor beide partijen acceptabel is.
– Een neutrale gespreksleider kan helpen de communicatie (weer) op gang te brengen.

Ik kan me voorstellen dat u tijdens het lezen denkt: ‘hoe doe ik dat allemaal?’ En laten we eerlijk zijn: communiceren op een effectieve en goede manier is vaak best heel lastig. Zeker als het emotioneel wordt of als er lastige zaken besproken moeten worden. Vaak zitten mensen in een gewoontegedrag en is het moeilijk om dit aan te passen of af te leren. Maar als u echt wilt investeren in het beter communiceren en het verbeteren van relaties met de mensen in uw omgeving, is er altijd een weg. Bedenk dat elk nieuw gesprek een kans is om te werken aan het verbeteren van uw communicatie (en luister) vaardigheden, en daardoor ook aan het verbeteren van relaties. Zoekt u hulp op het gebied van communicatie op uw bedrijf of in de privé situatie? Wacht dan niet te lang en schakel tijdig deskundige ondersteuning in.Ik wens u veel succes met het communiceren in uw relaties.